Teitl y ddeiseb: Dylid cytuno ar ddeiliadaeth o 105 diwrnod, yn hytrach na 182 diwrnod, er mwyn helpu i wahaniaethu rhwng busnesau llety gwyliau ac ail gartrefi.

Geiriad y ddeiseb: Fel rhan o’i pholisi treth i gyfyngu ar nifer yr ail gartrefi yng Nghymru, mae Llywodraeth Cymru am wella’r broses o wahaniaethu rhwng lletyau gwyliau cyfreithlon wedi’u dodrefnu ac ail gartrefi. Mae’r Gorchymyn drafft, er gwaethaf y cyngor i’r gwrthwyneb a gafwyd yn ymgynghoriad y Llywodraeth ei hun, yn codi lefel y ddeiliadaeth sy’n ofynnol ar gyfer ennill statws fel busnes o 70 i 182 diwrnod. Nid yw hyn o fewn cyrraedd y rhan fwyaf o letyau gwyliau wedi’u dodrefnu, a fydd naill ai'n cau neu'n cael eu hailbennu fel ail gartrefi o ganlyniad i’r newid. Rydym yn cynnig trothwy o 105 diwrnod, sef cynnydd o 50 y cant, yn unol â diffiniadau Cyllid a Thollau EM.

Mae Cynghrair Twristiaeth Cymru, UK Hospitality Cymru a Chymdeithas Broffesiynol yr Hunan Arlwywyr wedi casglu tystiolaeth gan oddeutu 1,500 o fusnesau bach yng Nghymru i ddangos y canlyniadau anfwriadol niweidiol i fywoliaeth a chymunedau yng Nghymru yn sgil trothwy o 182 diwrnod. Mae’n nodi na fydd y Llywodraeth yn cyflawni ei bwriad o ran polisi, sef cyfyngu ar nifer yr ail gartrefi yng Nghymru, ond y bydd yn hytrach yn lleihau nifer y busnesau Cymraeg lleol. Mae’r adroddiad a’r dystiolaeth sy’n ategu’r ddeiseb hon i’w gweld yn https://www.pascuk.co.uk/wp-content/uploads/2022/04/UKH.WTA_.PASC-BoE-1500-080422.docx. Y Gorchymyn drafft yw Gorchymyn Ardrethu Annomestig (Diffiniad o Eiddo Domestig) (Cymru) 2022.

1. Cefndir

Cafodd Gorchymyn Ardrethu Annomestig (Diwygio’r Diffiniad o Eiddo Domestig) (Cymru) 2022 ( y Gorchymyn) ei osod gerbron y Senedd ar 24 Mai 2022. Daeth i rym ar 14 Mehefin 2022 a bydd yn cael effaith ymarferol o 1 Ebrill 2023.

Mae'r Gorchymyn yn diwygio adran 66 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1988 (Deddf 1988), sy’n diffinio eiddo domestig at ddibenion Rhan 3 (ardrethu annomestig) o’r Ddeddf honno. Mae adran 66(2BB) o Ddeddf 1988 yn nodi pryd na chaiff adeiladau, neu rannau hunangynhwysol o adeiladau, a gaiff eu gosod yn fasnachol am gyfnodau byr fel llety hunanarlwyo, eu hystyried yn eiddo domestig.

Mae’r Gorchymyn cynyddu nifer y diwrnodau y mae’n rhaid i eiddo gael ei osod o 70 o ddiwrnodau o leiaf i 182 o ddiwrnodau o leiaf yn ystod y 12 mis cyn yr asesiad er mwyn cael ei ddosbarthu fel eiddo annomestig. Mae’r Gorchymyn hefyd yn cynyddu nifer y diwrnodau y mae’n rhaid i eiddo fod ar gael i’w osod (yn ystod y flwyddyn flaenorol) ac y bwriedir iddo fod ar gael i’w osod (yn ystod y flwyddyn ddilynol) o 140 o ddiwrnodau neu ragor i 252 o ddiwrnodau neu ragor. Bydd eiddo hunanarlwyo nad yw’n bodloni’r meini prawf newydd yn cael ei ddosbarthu fel eiddo domestig a bydd yn atebol i dalu’r dreth gyngor, gan gynnwys unrhyw bremiwm cymwys. Mae’r Gorchymyn yn cynnwys darpariaethau trosiannol felly ni fydd y meini prawf presennol yn cael eu defnyddio ar gyfer unrhyw eiddo a gafodd ei asesu cyn 1 Ebrill 2023.

2. Camau gweithredu gan Lywodraeth Cymru

Mae newid diffiniad eiddo domestig yn rhan o gyfres ehangach o newidiadau deddfwriaethol a newidiadau polisi a wnaed ers dechrau’r Chweched Senedd mewn perthynas ag effaith ail gartrefi, ac eiddo sy’n cael ei osod am gyfnod byr. Mae dull tair elfen Llywodraeth Cymru er mwyn mynd i'r afael ag effaith ail gartrefi yn canolbwyntio ar gefnogaeth i bobl leol; y fframwaith rheoleiddio (gan gynnwys y system gynllunio); a hefyd sicrhau bod perchnogion eiddo yn gwneud cyfraniad tecach drwy systemau trethiant lleol a chenedlaethol. Yn ogystal â hynny, cynhaliwyd ymgynghoriad ar Gynllun Tai Cymunedau Cymraeg er mwyn cefnogi a diogelu cymunedau Cymraeg eu hiaith.

Yn ei ymateb i’r ymgynghoriad ar newidiadau i'r diffiniad o eiddo domestig, dywedodd Llywodraeth Cymru:

Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod safbwyntiau gwahanol rhanddeiliaid ac yn parhau o'r farn y bydd yn ofynnol i eiddo hunanarlwyo gael ei ddefnyddio at ddibenion busnes am y rhan fwyaf o'r flwyddyn er mwyn gweithredu fel eiddo annomestig.

3. Camau gweithredu gan Senedd Cymru

Ar 6 Gorffennaf 2022, trafododd y Senedd gynnig yn enw Tom Giffard AS (Ceidwadwyr) i ddirymu Gorchymyn Ardrethu Annomestig (Diwygio'r Diffiniad o Eiddo Domestig) (Cymru) 2022. Yn y ddadl, dywedodd Mr Giffard y byddai'r cynnydd yn y trothwyon yn “… effeithio'n niweidiol iawn ar allu busnesau i weithredu yng Nghymru ac yn niweidio ein heconomi, gyda llawer o fusnesau'n cael eu gorfodi i gau.” Hefyd, tynnodd sylw at bryderon am y newidiadau o fewn y sector.

Ar gyfer Plaid Cymru, dywedodd Mabon ap Gwynfor AS:

… rhaid peidio ag edrych ar y polisi 182 niwrnod ar ei ben ei hun. Mae'r polisi yma o 182 niwrnod yn rhan o becyn ehangach—yn yr achos yma'n benodol, y cyhoeddiad ddydd Llun am gyflwyno cyfundrefn drwyddedu statudol newydd i letyau gwyliau.

Yn ymateb ar ran Llywodraeth Cymru, dywedodd Rebecca Evans AS, y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol:

… rwy'n cydnabod y gallai'r meini prawf cryfach fod yn heriol i rai gweithredwyr, ond mae'n bwysig cydnabod bod tystiolaeth yn dangos bod defnydd cyfartalog eiddo hunanddarpar yn fwy na 50 y cant dros y tair blynedd cyn y pandemig. Felly, mae llawer o weithredwyr ym mhob rhan o Gymru eisoes yn bodloni'r meini prawf newydd. A chredaf ei bod yn rhesymol disgwyl i fusnesau fabwysiadu model gweithredu sy'n gwneud y defnydd gorau o'u heiddo a'r budd a ddaw yn ei sgil i gymunedau lleol.

Gwrthodwyd y cynnig i ddirymu’r Gorchymyn o 35 o bleidleisiau yn erbyn 14.

Ym mis Mehefin 2022, cyhoeddodd Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai y Senedd gyfres o argymhellion yn dilyn ei ymchwiliad i ail gartrefi. Nododd y Pwyllgor fod y gofynion gosod cynyddol ar gyfer llety hunanarlwyo’n mynd ymhellach nag y mae llawer o’r ymatebwyr i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ei hun wedi’i awgrymu.

Mae deiseb arall, Dylid caniatáu eithriadau i'r rheol deiliadaeth 182 diwrnod i leihau niwed i fusnesau hunanddarpar dilys yng Nghymru, yn casglu llofnodion hyd at 28 Rhagfyr 2022.

Gwneir pob ymdrech i sicrhau bod y wybodaeth yn y papur briffio hwn yn gywir adeg ei gyhoeddi. Dylai darllenwyr fod yn ymwybodol nad yw’r papurau briffio hyn yn cael eu diweddaru o reidrwydd na’u diwygio fel arall i adlewyrchu newidiadau dilynol.